SŁOWEM WSTĘPU
Mieszkańcy Laponii wyznają różne religie – tradycyjnie szamanizm, a od XIX w. także luteranizm laestadiański w części skandynawskiej i prawosławie w rosyjskiej.
Saamski szamanizm
Kres prastarych wierzeń nastał w XVII w., kiedy Saamowie padli ofiarą brutalnych pogromów religijnych ze strony skandynawskich chrześcijan. Z rozkazu władców Norwegii, Szwecji i Finlandii saamski politeistyczny animizm został zakazany pod groźbą kary śmierci. Oskarżeni o czary kapłani noaidi ginęli na stosie, zabroniono śpiewania joików, niszczono święte skały sieidi i masowo palono szamańskie bębny, których ocalało do dzisiaj tylko kilkadziesiąt sztuk.
Lapoński laestadianizm
W XIX w. Lars Levi Læstadius, założyciel laestadianizmu (konserwatywny nurt luteranizmu), postawił sobie za cel ostatecznie „ucywilizować” Saamów. Zanim podjął się dzieła nawrócenia, spisał „Fragmenty mitologii lapońskiej” (szw. „Lapsk mytologi”, 1997 r.; eng. „Fragments of Lappish Mythology”, 2002), stanowiące cenną, choć miejscami karykaturalną relację z obserwacji botanicznych i etnograficznych. Prowadząc badania, zaskarbił sobie zaufanie Saamów, co otworzyło mu drzwi do działalności misjonarskiej. Za sprawą Læstadiusa wśród rdzennych mieszkańców Laponii szerzyła się edukacja i wzrastała moralność, spadał za to odsetek alkoholików i złodziei reniferów. Widząc realne korzyści, Saamowie zaczęli z własnej woli porzucać animistyczne wierzenia, a wkrótce – wraz z docierającą z południa nowoczesnością – także inne aspekty koczowniczej obyczajowości.
RESEARCH.LAB
Lars Levi Laestadius, Sami Women, and Religion in 19th Century Sweden
Terry-Lee Marttinen
Artykuł opisuje działalność misjonarską Larsa Leviego Læstadiusa, analizując jego rolę w kolonizacji kobiet Saami oraz medykalizacji ich szamańskich doświadczeń i ról obrzędowych.
Bezpłatny dostęp • Monografia naukowa • PDF • Język angielski • Opcja kopiowania i tłumaczenia za pomocą narzędzi przeglądarki
Badaj saamską religię
Zamów spersonalizowany research wiadomości o saamskiej religii. Gromadź wartościowe informacje, źródła naukowe, zdjęcia i inne zasoby tematyczne na użytek redakcyjny, badawczy, osobisty.
